Verslag van lezing 14 april 2018 over de quaggamossel

Voorafgaand aan de Algemene Ledenvergadering van de V.V.S. was er een lezing van Waternet

De heer Stroom van Waternet spreekt over het onderzoek naar het effect van de quaggamossel en waterplanten op de ontwikkeling van algen en vooral blauwalg. De Sloterplas heeft in de zomer vaak last van blauwalg bij mooi weer en dat verhindert de mogelijkheid te zwemmen.

Quaggamossel (Dreissena bugensis).
Foto: Wikipedia.

Vanaf 2012 echter verminderde de overlast en onderzoek wees uit dat de quaggamossel zich had genesteld in de Sloterplas. Deze mossel is niet eetbaar maar heeft wel de kracht om algen te eten en te filteren waardoor blauwalg minder kan ontstaan.

De blauwalg wordt ook versterkt door klimaatverandering, meer regen en warmte. De constatering dat de quaggamossel het water bleek te zuiveren was aanleiding tot nader onderzoek.

In 2016 is Waternet, in samenwerking met de gemeente, begonnen met het onderzoek. Vragen bij dit onderzoek zijn:
* Hoeveel mossels zijn er nodig en waar moet je ze planten?
* Hoeveel kun je er in de Sloterplas verwachten?
* Wat is het effect op de waterkwaliteit?
* Een andere vraag bij dit onderzoek is:
* Wat is een goede plek voor onderwaterplanten?
* Hebben planten last van vraat en mossel. Dat is niet geconstateerd.

Voortgang van het onderzoek
Naar aanleiding van onderzoek naar de waterkwaliteit in de Sloterplas in 2011 lag er een plan om de watertoegangen naar de Sloterplas af te sluiten. Dat is voorlopig afgewezen vanwege de vele consequenties voor de waterrecreatie. Vervolgens dacht men aan het plaatsen van luchtmenginstallaties.

De aanleiding tot dit onderzoek was dus de blauwalg. Dat kwam tot 2012 veel voor. Hierna minder en tot 2017 was er veel effect door de quaggamossel. De quaggamossel is voor het eerst in Nederland geconstateerd in 2004. De mossel is hier niet geplant. De mosselen liggen in klonten op de bodem. In diep water doen ze het goed, circa 4 meter. De mossel filtert vooral de algen.

In 2017 was er ineens weer meer blauwalg. Dat is mogelijk ontstaan doordat er in juni 2017 meer licht en warmte was. Er groeide meer alg dan de mossels aankonden. Men hoopt dat het een incident is geweest.

Op basis van de effecten van de quaggamossel bedacht men dat uitbreiding van vestigingsplaatsen van de quaggamossel mogelijk voldoende effect kon hebben Vanwege de diepte van de Sloterplas in het midden zou daar geen effect te verwachten zijn.

Voor het onderzoek heeft men een aantal netten in de Sloterplas gehangen. De quaggamossel gaat op die netten zitten en vermeerdert zich in de zomer. De quaggamossel kan tot 120 meter diepte, maar In de Sloterplas lukt het de mossel tot 8 meter te komen maar optimaal is het op de diepte 1-6 meter, omdat dieper minder voedsel is. Algen komen ook in de diepte niet voor.

Waternet volgt het verloop van het proces door het jaar heen. Inmiddels is geconstateerd dat de visstand weer toeneemt. Waternet heeft ook onderwaterplanten geplaatst om water te zuiveren. In de netten zit 15-22 keer meer quaggamossel dan op de bodem. De Noordoostzijde van de Sloterplas lijkt minder effectief van de Zuidwest zijde.

In 2016 zijn netten (quaggafilter) geplaatst bij het strand. De netten hangen daar tot op de bodem. Bij de netten was minder alg dan 2 meter verder. De Sloterplas is de zwaarst belaste plas in Amsterdam. Er is diversiteit aan algen en het lijkt of de mossel niet alle soorten eet.

De onderwaterplant waterpest kan men tot 4 meter diepte planten. Zeer dichte mosselbanken kunnen de groei van de waterpest belemmeren maar dat is in de Sloterplas nog niet geconstateerd. (Waterpest (Elodea) is een geslacht uit de waterkaardefamilie (Hydrocharitaceae) dat bestaat uit zoetwaterplanten. De planten zweven in het water).Vraat door vissen en watervogels speelt waarschijnlijk geen rol.

Het onderzoek moet leiden tot de keuze:
* gaan we toegangen afsluiten, luchtmenginstallaties plaatsen of:
* maken we gebruik van de quaggamossel en waterplanten?

Eind 2018 worden de onderzoekslocaties afgesloten De resultaten van 2018 worden nog meegenomen in de afronding van het onderzoek en de conclusies.

Verslag: Tineke Stricker.