Eten uit het park

27 oktober 2012

Voedsel voor het oprapen, dat hoort volgens de gemeente bij een gastvrij en uitnodigend Amsterdam Nieuw-West. Daarom gaat het stadsdeel noten- en vruchtbomen aanplanten in de parken. Dat lezen we in het concept-bomenbeleidsplan van het stadsdeel. Maar valt er niet nu al een maaltje bijeen te sprokkelen uit het Sloterpark. Heemtuinbeheerder William Frohn gidste jarenlang eetbare planten-excursies door het park. Een voedselzoektocht door het park heeft dus kans van slagen, zou je denken.

Zuurbes
Op zoek naar bessen, slaan we de giftige zoals hulst en kardinaalsmuts over. Nou ja over. Ze zijn erg mooi, dus sta er wel even bij stil om ze te bewonderen. De vlierbessentijd is helaas al lang weer voorbij, en de bramentijd ook. Dus blijven de minder bekende eetbare vruchten over, de meidoorn en de zuurbes. De berberis of zuurbes is nu geen gangbare fruitboom meer voor de mens, maar vroeger waren de vitamine C-rijke bessen een vaste waarde voor jammakers. Tenminste totdat het vermoeden postvatte dat de zuurbessenstruik gastheer was voor de zwarte roest, een schadelijke schimmel die tarwe en rogge aantast. In vele delen van Europa kwam het tot een verbod om zuurbes aan te planten. Naar verluid veroorzaakte in Frankrijk de bestrijding van de zuurbes vanaf 1660 een heftige strijd tussen boeren en jambereiders, die de boeren van bijgeloof betichtten. Pas in 1865 werd wetenschappelijk vastgesteld dat de zuurbes inderdaad de tussenwaardplant is.

De zuurbessen zijn erg zuur doordat ze boordevol vitamine C zitten. De vogels laten ze daarom links liggen zolang ze nog genoeg ander voedsel kunnen vinden. Zoveel vitamine C, dat klinkt gezond. Maar pas op, de rest van de plant is giftig. Sommige websites beweren zelfs dat ook de vruchten nog wat van het zwakgiftige berberine bevatten. Omdat er eeuwenlang jam van gemaakt is, durven we  desondanks het experiment wel aan.

Zuurbessenjam
De zuurbes heeft fraaie karmozijnrode bessen, en de struiken in het park hangen er vol mee. Toch is het plukken en daarna schoonmaken een enorm karwei. Gelukkig vond ik een recept (vast niet eeuwenoud) waar ook sinasappel bij mag. Dat scheelt weer werk, zeker als je tegelijkertijd alle hoeveelheden wat naar beneden bijstelt.

In plaats van apart suiker en pectine stop ik er geleisuiker bij, en na het vullen van de potjes worden we steeds nieuwsgieriger naar de smaak. Beschrijven blijft lastig, maar lekker frisrinsig komt in de buurt. Als het niet zo’n werk was, ging ik meteen meer maken. En ook het maken van meidoornjam stellen we waarschijnlijk nog een jaartje uit. Hoewel? Die zou zo'n lekkere notige smaak hebben....

Zelf experimenteren?
Op de website van waterwereld.nl zijn een dertigtal jam- en marmelade-recepten te vinden.

Tekst en beeld: Wouter van der Wulp

Bekijk ook:
Bijen blij met zuurbesbloesem
Bloeiende vlierbloesem lokt lekkerbek

Bomenbeleidsplan
Het bomenbeleidsplan ligt nu ter inzage. Het bestuur van de vereniging is daar niet onverdeeld positief over en zal er binnenkort op reageren.