Sloterplas: zwemmen kan zolang terugslag uitblijft

In een jaar tijd veranderde de Sloterplas van een vieze algensoep in zwemwater van prima kwaliteit. Met dank aan naar schatting 2,5 miljard gretige quaggamosselen die het water zuiveren.

Door: Patrick Meershoek

Ook onder water geven in het verleden behaalde resultaten dus geen garanties voor de toekomst. Anders dan gehoopt moesten in augustus van het vorig jaar op het Sloterstrand toch weer waarschuwingsborden worden geplaatst dat het zwemwater was verontreinigd met blauwalg. Uitgerekend in de weken waarop de behoefte groot was aan een frisse duik bij het nieuwe metropolitane stadsstrand.

Foto: © Dingena Mol.

Een tegenvaller, zegt onderzoeker Jasper Stroom van Waternet. "We zijn er op aan het puzzelen. De afgelopen vijf jaar hebben we juist een enorme verbetering van de waterkwaliteit gezien. In die korte tijd heeft zich een ongekende systeemverandering in de Sloterplas voorgedaan. Van een vieze blauwalgensoep is het water veranderd in een goede zwemlocatie met veel minder blauwalgen. Met dank aan de quaggamossel."

Dat wil zeggen: de quaggamossel en zijn opmerkelijke veroveringsdrang. Tien jaar geleden was de soort nog helemaal niet aanwezig. Nu wordt het aantal quaggamosselen in de plas geschat op 2,5 miljard exemplaren. "De soort komt uit Oost-Europa," zegt Stroom. "De larven zijn via de grote rivieren uiteindelijk in de grachten en in de Sloterplas terechtgekomen."

Van nood naar deugd
Dat laatste is belangrijk, want in publicaties over het project Sloterplas wordt het weleens voorgesteld alsof Stroom eigenhandig zakken met mosselen in het water heeft gekieperd. Het introduceren van nieuwe soorten in de natuur is niet toegestaan, en daar is dus geen sprake van, benadrukt de onderzoeker. "Wat we doen, is van de nood een deugd proberen te maken. De soort hoort niet thuis in de Sloterplas, maar heeft wel een ongekend positief effect op de waterkwaliteit doordat hij zich met algen voedt."

Zo hebben de beheerders van de Sloterplas in korte tijd onverwachte hulp gekregen van een schoonmaakploeg van 2,5 miljard Oost-Europese klussers. Daarmee is het probleem van de algen nog niet opgelost, legt Stroom uit. "De Sloterplas is op het diepste punt 37 meter diep. We praten over dertien miljoen kuub water. De mosselen kunnen alleen aan de randen groeien, zeg tot een meter of tien diepte. Algen groeien overal en drijven door de wind naar de kant."

De afgelopen jaren is onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om de mosselbedden op strategische plekken in de plas te plaatsen. Zo zijn gordijnen bij de afgrenzing van het zwemgedeelte in het water gehangen waar mosselen op zijn gaan groeien.

"Je ziet dat het water daar helderder is dan een paar meter verderop," vertelt Stroom over de resultaten. "We kijken naar hoe we dat effect nog verder kunnen vergroten."

Recreatievaart
De quaggamossel is niet het enige wapen tegen de algengroei in de Sloterplas. Die wordt vooral veroorzaakt door alle voedingsstoffen die onder meer via de grachten in de plas stromen. "Als je de connectie met de stad doorknipt, zou dat veel schelen," zegt Stroom. "Alleen is dat een zeer kostbare oplossing. En de recreant wil juist graag een betere verbinding met de Sloterplas voor de recreatievaart."

Het onderzoek van Stroom bevindt zich in de laatste fase: binnenkort gaat een advies met verschillende scenario's naar zijn opdrachtgevers, de gemeente Amsterdam en het waterschap Amstel, Gooi en Vecht. "Wij zetten alle maatregelen op een rijtje. Daarna is het aan de bestuurders om een keuze te maken."

In afwachting van het plan van aanpak gaat de strijd tussen de mosselen en de algen onder water door. Stroom vertelt over een proef waarbij een afgeschermde groep mosselen een zeer hoge concentratie blauwalg te verstouwen kreeg. "Dat overleefde een flink deel niet. Maar in de plas hebben we dat verschijnsel nog niet gezien."

Ondanks vijf schone jaren zal het vooralsnog spannend blijven, voorspelt de onderzoeker, of de blauwalg wel of niet de kop opsteekt in de Sloterplas. "Het blijft de natuur."

Uit: het Parool van 6 mei 2018.

Van: www.parool.nl