Een Pelikaan bij de Sloterplas

De afgelopen zomer waren er al zeker twee keer eerder pelikanen ontsnapt uit de Amsterdamse dierentuin Artis, maar telkens wist men de vogels kort na hun vlucht in de nabije omgeving te vangen en terug te brengen naar hun kooi.

De pelikaan die op 31 juli wegvloog bleef niet in de buurt en streek neer op de Sloterplas, waar hij op 2 augustus werd gespot in de nabijheid van het Sloterparkbad. Het beviel de vogel hier blijkbaar goed, want de periode daarna bleef hij in deze omgeving. Na een week verlegde de pelikaan zijn territorium naar de omgeving van het Oeverpad. De bewoners van de flats in deze omgeving voeren de vogel regelmatig visjes en hij kreeg ook al een naam: 'Ollie'.

Normaal worden de vleugels gekortwiekt door enkele veren te trekken, zodat de pelikanen niet weg kunnen vliegen. "Maar er zijn nu jongen en we willen de rust niet verstoren, daarom hebben we dit de laatste tijd niet gedaan", zei een woordvoerder van Artis. Men doet overigens weinig moeite het beest te vangen: "Het gebied is te open om haar te vangen. We hopen dat ze vanzelf weer terugkomt. Tot die tijd kan ze makkelijk overleven in Amsterdam, tenzij ze echt de drukte opzoekt", liet Artis weten aan AT5.

De roze pelikaan (Pelecanus onocrotalus) is een van de meest algemene en wijdverbreide soorten pelikanen. Hij komt voor in een groot deel van Zuidoost-Europa, Afrika, West- en Centraal-Azië en India.

Een volwassen vogel heeft een wit kleed, vaak met een oranjeroze zweem (voornamelijk in het broedseizoen). De voorborst is geel. De slagpennen zijn bij volwassen dieren zwart, en in de vlucht goed zichtbaar, waarbij ze contrasteren met de andere witte veren op de onderzijde. Bij juveniele roze pelikanen is de mantel bruin met grijs, en de onderzijde asgrauw. Ze worden witter naarmate ze ouder worden. De juveniele dieren hebben een donkere vleugelvoorrand. De snavel is grijzig geel, en de grote keelzak is heldergeel, oranje of rozewit van kleur. Aan het einde van bovensnavel zit een scherpe haak.

De korte poten zijn oranjeroze. Tussen de vier tenen bevindt zich een zwemvlies. De ogen zijn donkerbruin en omringd door naakte geelroze huid. Een roze pelikaan in broedkleed heeft behalve de roze zweem over het kleed een kuif en een gele halsvlek, en worden de kleuren van de snavel en de keelzak helderder. Ook zwelt de kale huidplek rond de ogen op. Hij is ongeveer 140 tot 178 cm lang en 9 tot 11 kg zwaar. De spanwijdte is 270 tot 360 cm. Vrouwtjes zijn kleiner dan mannetjes. De snavel is 29 tot 47 cm lang.

In gevangenschap wordt de roze pelikaan tot dertig jaar oud. Behalve de mens kent hij geen vijanden. Jonge vogels kunnen wel gegrepen worden door arenden en andere grote roofvogels. De roze pelikaan eet voornamelijk vis, zowel kleine als grote. In Europa en Azië leeft hij voornamelijk van karperachtigen als karper, brasem en voorn, aangevuld met modderkruipers, snoek en baars. In Afrika jaagt hij voornamelijk op tilapia's en andere cichliden. Hij kan een vis van 1,85 kg in zijn geheel doorslikken, en eet 900 tot 1200 gram per dag.

De roze pelikaan kan door zijn lichte bouw niet duiken, en moet dus zijn prooi van het wateroppervlak vissen. Vissen gebeurt voornamelijk in groepen, alhoewel de roze pelikaan ook alleen vis kan vangen. Een groep van zes tot twintig pelikanen vormt tijdens het vissen een kring in hoefijzerformatie, en zwemt naar voren. Als de pelikanen een school vissen hebben gevonden, steken ze de snavel in het water en houden ze hun vleugels boven hun rug. Regelmatig wordt de kop haast synchroon omhoog getild, waarna het ritueel meerdere malen wordt herhaald. De vissen kunnen aan de wand aan opengesperde snavels lastig ontsnappen en zitten zo in de val. Met de grote keelzak, met een inhoud van twaalf liter, scheppen ze zo de vis uit het water. Met de haakvormige punt aan de snavel grijpt hij de vissen vast, die hij daarna in de lucht gooit om hem weer op te vangen in de keelzak en hem inslikt.

Informatie ontleend aan www.at5.nl en nl.wikipedia.org/wiki/Roze pelikaan

Erik Swierstra, 23 augustus 2011.