Vernieuwing Sloterpark Oostzijde

Het Sloterpark rondom de Sloterplas is aangelegd in de jaren zestig en zeventig. Het ontwerp dateert uit de jaren vijftig en zestig. Het oudste deel van het park ligt aan de Oostzijde, tussen het Wilgenlaantje aan de Oostoever en het Watersporteiland.

Dit parkgedeelte is inmiddels bijna zestig jaar oud. In de afgelopen decennia is er te weinig onderhoud gepleegd waardoor er nu sprake is van veroudering en achterstallig onderhoud.

Ronald Buiting geeft toelichting over de toestand van de bomen in het Sloterpark bij de Oostoever.
Foto: Erik Swierstra; 25 oktober 2016.

Veel bomen lopen tegen het einde van hun levensduur. Diverse bomen zijn in een stadium van afsterving. Dit proces wordt versterkt door een aantal factoren: ten eerste is de bodem in een groot deel van het park zeer nat, waardoor de wortels verdrinken en afsterven.

Hoge waterstand
De hoge waterstand in het park wordt veroorzaakt door een grotere neerslaghoeveelheden in korte tijd, een slechte afwatering naar de Sloterplas door geringe hoogteverschillen, waardoor het water slechts langzaam wegstroomt, en door een slechte bodemstructuur.

Bij de ophoging van het park in de jaren vijftig werden de bovenste meters grond, bestaande uit klei en veen, van de tot Sloterplas uit te graven Sloterdijkermeerpolder gestort op de omliggende terreinen om daar parken op aan te leggen. De dieperliggende lagen zand werden gebruikt voor het ophogen van wegen en bouwterreinen.

Inklinking van de bodem
Doordat de klei op al aanwezige kleilagen werd gestort en het er op liggende veen door inklinking compacter werd ontstond een harde ondoorlatende kleilaag, de afwatering van het terrein werd hierdoor nog moeilijker. Dit probleem doet zich voor in meerdere parken in Amsterdam Nieuw-West, zoals het Sloterpark, het Rembrandtpark en het Gerbrandypark. Drainage en het doorlaatbaar maken van de kleilaag kunnen helpen de afwatering te verbeteren, maar zijn ingrijpende maatregelen.

Boomziekten
De boomsterfte wordt nog eens verergerd doordat diverse boomsoorten te lijden hebben onder ziekten. Zo blijken de essen in heel Nederland de laatste jaren te lijden te worden aangetast door de schimmel Chalara fraxinea. Wilgen leiden aan de watermerkziekte, de kastanjes aan de kastanjebloedingsziekte en de iepen aan de iepenziekte. Hoewel plantenziektedeskundigen veel onderzoek doen naar (de bestrijding van) deze ziekten, en er soms ook successen worden geboekt, worden toch jaarlijks vele bomen hiervan slachtoffer. Dit staat dus los van de natte-bodemproblematiek.

Uitdunning
Al in de afgelopen decennia zijn er onderzoeken gedaan naar de toestand van de bomen in het Sloterpark en de mogelijk te nemen maatregelen. Een van de maatregelen die al veel eerder genomen had moeten worden is het uitdunnen van het bomenbestand. Als een bosvak nieuw geplant wordt komen de jonge bomen vrij dicht bij elkaar te staan. Enkele jaren later, als de bomen wat groter zijn gegroeid wordt door dunning een deel weggehaald zodat de overblijvende bomen meer ruimte krijgen.

Dunne sprieten
Dit proces moet in de volgende decennia nog enkele malen herhaald worden zodat de resterende bomen de mogelijkheid hebben om tot volle wasdom te komen. Gebeurt dit niet, dan gaan de bomen elkaar verdringen en groeien, om toch zoveel mogelijk zonlicht te kunnen opvangen, als dunne sprieten naar boven. Het gevolg is dat er lange smalle bomen groeien de alleen bovenaan wat bladeren hebben. Deze bomen zijn extra kwetsbaar voor ziekten en voor storm.

In het Sloterpark en ook in andere parken is de dunning onvoldoende uitgevoerd en staan er op veel plekken dus te veel van die dunne bomen bij elkaar. Vanaf een afstand lijkt het nog een mooi geheel, maar van dichtbij gezien valt op dat ze er niet goed bij staan.

Uitstel wegens bezuinigingen
Al in de jaren negentig werd dit probleem gesignaleerd, maar wegens bezuinigingen bij de toen nieuwe stadsdelen werd hier onvoldoende aan gedaan. In 2005 verscheen er al een rapport om dit aan te pakken (zie ook de link onder aan deze pagina) maar weer gebeurde er te weinig. Het gevolg is dat in de afgelopen jaren al heel wat bomen uit zich zelf zijn afgestorven en veel van de nog aanwezige bomen zullen binnen afzienbare tijd dit lot ondergaan. Door takbreuk ontstaan ook gevaarlijke situaties en bij storm kunnen er vele zwakke bomen tegelijk omvallen.

Voorlichtingsavond
Op dinsdag 25 oktober 2016 werd er in het Hervormd Lyceum West een voorlichtingsavond gehouden waarin deze problematiek werd toegelicht. Hieraan voorafgaande was er ook een wandeling onder leiding van Ronald Buiting waar ter plekke de toestand van de bomen bekeken werd.

Er is nu (weer) een plan gemaakt om het achterstallige onderhoud aan te pakken en tevens zijn er een aantal voorstellen gedaan om enige wijzigingen in het park aan te brengen. Het nieuwe ontwerp is mede tot stand gekomen door ideeën die buurtbewoners in 2009 hebben ingediend.

Kapwerkzaamheden in 2017 en 2018
De werkzaamheden gaan plaatsvinden in 2017 en 2018. Men streeft er naar om de meeste kapwerkzaamheden uit te voeren voor het volgende broedseizoen. De meer dan vijftig te kappen bomen worden in de meeste gevallen na korte tijd vervangen door nieuwe jonge exemplaren, waarbij in een aantal gevallen ook voor wat grotere bomen wordt gekozen, zodat er sneller een minder kaal park ontstaat.

Voorafgaand aan het planten van nieuwe bomen moet er ook het een en ander aan de bodem gebeuren. Op een aantal plaatsen wordt nieuwe grond opgebracht, zodat het maaiveld wat hoger komt te liggen, waardoor de bomen minder gauw met hun wortels in het water komen te staan en het afstromen van het water naar de Sloterplas door een groter hoogteverschil wordt bevorderd. Ook drainage kan hierbij helpen. Voorts wordt er gekozen voor boomsoorten die goed bestand zijn tegen een natte bodem. Bomen die enige tijd een natte grond tijdens het groeiseizoen kunnen overleven hebben hierbij een voorkeur. Abelen behoren tot deze bomen.

Perceel bij Robert Fruinlaan / Johan Huizingalaan
Het grootste deel van het te kappen parkgedeelte wordt vervangen door nieuwe bomen. Op de plankaart viel echter op dat het bosperceel bij de hoek van de Oostoever / Robert Fruinlaan / Johan Huizingalaan / Christoffel Plantijnpad, wat nu een afsluitende groene wand vormt, gaat verdwijnen. Slechts los verspreid staande bomen komen hier terug. Voorts staat een afwateringsgreppel ingetekend evenwijdig aan de Oostoever en het Christoffel Plantijnpad.

Ook staat er een mogelijke kiosk of horecagelegenheid ingetekend. Dit staat echter los van de hierboven geschetste problematiek en lijkt te zijn ingegeven door het spreidingsbeleid van de Gemeente Amsterdam om meer 'reuring' in de omgeving van de Sloterplas te genereren...

Erik Swierstra, oktober 2016.

Zie ook: Vernieuwing en onderhoud Sloterpark

Zie ook: het artikel Ronald Buiting uit 2005.