Vaarwater en natuur Sloterplas bedreigd

2 november 2012

Het varen op de kleinere wateren rond de Sloterplas wordt steeds lastiger door opeenhoping van bagger, zwerfvuil en illlegale stort (zoals gedumpte winkelwagentjes). Bovendien zorgden in 2012 waterpest, hoornblad en kroos op steeds meer plaatsen voor problemen bij het varen.

Maar nu dreigen de vaarwateren van Amsterdam Nieuw-West onbruikbaar te worden door drijvende plantenmatten. En ook het waterleven krijgt dan een flinke knauw. Grote Waternavel, een invasieve waterplant uit Amerika is de schuldige.

Grote Waternavel
De Grote waternavel is een mooie, uitheemse vijverplant, maar groeit dermate explosief dat een sloot, plas of singel in enkele weken volledig kan dichtgroeien. De plant belemmert dan de waterdoorvoer. De plant woekert dusdanig dat de schaduwwerking een gebrek aan licht betekent voor het overige leven in het water.

Het kost de waterschappen jaarlijks veel geld om de Grote Waternavel uit de watergangen te verwijderen. Omdat de plant als schadelijk bestempeld is, mogen tuincentra hem ook niet meer verkopen. Maar doordat hij op jonge leeftijd moeilijk te onderscheiden is van de Gewone Waternavel, komt hij soms ongemerkt mee in plantenbakken. Dat is waarschijnlijk ook zo gebeurd bij de aanleg van het moerasfilter bij waterspeeltuin de Natureluur. Dat zogenaamde helofytenfilter zat opeens vol met Grote Waternavel. Woensdag 31 oktober heeft waterschap Amstel, Gooi & Vecht die plak Grote Waternavel laten verwijderen. Het ergste is nu weg, maar het is wel te hopen dat ze ook nog handmatig de resterende planten(delen) weghalen. Want anders begint het volgend jaar weer helemaal opnieuw en verspreidt het zich over alle wateren rond de Sloterplas en verder. De Grote Waternavel kan in de winter namelijk wel tot -15 graden vorst verdragen en groeit in het voorjaar weer razendsnel uit vanuit de restjes overgebeleven plant.

Schade
Aaneengesloten waterplantenmatten zijn niet alleen voor het varen vervelend. Matten op het water zijn ook een doorn in het oog van ecologen. Doordat een mat vaak het hele wateroppervlak bedekt, krijgt zonlicht geen kans. Planten die dieper onder water leven sterven en gaan rotten. Dat onttrekt zuurstof aan het water. Bovendien zorgt de mat ervoor dat er toch al nauwelijks zuurstof vanuit de lucht in het water terecht kan komen. Wat overblijft is een (bijna) zuurstofloze vijver of sloot waar geen vis, vogel of plant graag verblijft.

Helaas is dat niet het enige probleem van de Grote waternavel. Door de matten stagneert de stroming van het oppervlaktewater. Het water hoopt op en kan -als de situatie te lang aanhoudt- buiten de oevers treden. Afgebroken stukken van de plant komen soms terecht in een gemaal. Dat leidt tot verstopping. Zo zorgt de exotische waterplant voor flink wat wateroverlast. Zo ver is het in Amsterdam Nieuw-West nog (lang) niet, maar dat moeten we wel zo houden.

Melden
Ziet u zelf waternavel, geeft het dan door aan Waternet. Dat kan via het algemene nummer 0900-9394. Waternet is de gezamenlijke uitvoeringsorganisatie van het waterschap en de gemeente Amsterdam.

Waternavel herkennen
De Grote Waternavel wordt vaak verward met de inheemse water- en oeverplanten Gewone Waternavel en Kikkerbeet. Die geven geen problemen, maar zijn juist een verrijking. Het verschil tussen de planten is goed te zien aan de bladvorm.

Grote Waternavel

Vijflobbig met ondiepe inkepingen,
één insnijding tot de bladsteel.

Gewone Waternavel

Rond met ondiepe inkepingen,
zonder insnijding tot de bladsteel.

Kikkerbeet

Geen inkepingen en een gave rand,
één insnijding tot de bladsteel.

Tekst en beeld: Wouter van der Wulp
Tekeningen: Waterschap Rivierenland

Lees ook:
Duizenden visjes blij met waterkringloop Natureluur
Schoner water bij heemtuin en waterspeelplaats de Natureluur