Takkentijd

Kerst 2012

Geen sneeuw maar regen, regen, regen. Bepaald geen witte kerst dit jaar. Terwijl uw kerstboom hopelijk nog vol in de naalden zit, zijn de iepen intussen helemaal kaal. Kaal, maar niet kleurloos. Het begon, toeval of niet, tijdens de vorst van begin december. Een steeds sterker kleurend roodbruin puntjeswaas spreidt zich over de iepen. In ieder geval aan de Noordzijde van de Sloterplas.

Dat komt omdat de takken hier stampvol bloemknoppen zitten. De eerste bloemen verwachten we pas begin maart, maar de knoppen komen blijkbaar nu al tot hoge wasdom. En de hoeveelheid knoppen voorspelt een goed lentesneeuwjaar.

Als je goed kijkt, vind je tussen al die bolronde bloemknoppen ook nog hier en daar een spitse zwarte bladknop. Maar die heeft nog geen haast. Pas na de lentesneeuw krijgt een iep weer bladeren.

De roodbruine waas zal tegen maart een sterke roze gloed gaan vertonen. Eind februari, begin maart verwachten we namelijk de eerste bloemen. Dat hangt niet alleen van het weer af, maar vooral van de iep. Tussen de bloei van de ene en van de andere iepenkloon kan weken verschil zitten. De Hollandse Belgica-iep bloeit het vroegst. De Huntingdon-iepen aan de Sloterplas net iets later.

Visgraat
In de zomer herken je een iep makkelijk aan de bladeren. Iepenbladeren hebben een scheve bladvoet, dat wil zeggen dat ze ongelijke bladhelften hebben. Waar het blad aan het steeltje zit, loopt de ene helft van het blad verder door dan de andere helft. Maar ja, dat zie je niet aan een kale tak. Biologieleraar Dirk Slagter heeft een leuk boekje gemaakt om 's winters bomen te herkennen. Daarin vertelt hij ook (met plaatjes) hoe een iep te herkennen is. Iepentakken liggen als een visgraat in één vlak en aan die takken zitten korte knoppen die van de tak afwijzen (in plaats van tegen de tak aan liggen).

Bij lang niet alle iepen zijn overigens de bladknoppen spits en zwart. Bij de - vaak op de verkeerde plaatsen aangeplante - hoogresistente Columella-iep zijn de bladknoppen bijvoorbeeld bruin en stomp. Maar nog altijd langwerpiger dan de bolle bloemknoppen.

Kaalgeplukte kip
In het begin van hun ontwikkeling is er nog geen verschil tussen bloem- en bladknoppen. Ze starten ieder voorjaar als klein knopje in de oksels van de nieuwe bladeren. Dan kunnen ze nog alle kanten uit. Pas begin zomer maken ze de keuze om òf tot een bloemknop òf tot een bladknop uit te groeien. Een mooie warme en droge junimaand zou leiden tot veel bloemknoppen, een koude natte tot vooral bladknoppen. Wat dat betreft lijken deze Amsterdamse iepen weer lekker eigenwijs. Juni 2012 was immers de koudste juni sinds 1995, en droog was ie ook niet bepaald. Aan de andere kant was mei 2012 juist een hele warme maand, die stond in de top 10 van warmste meimaanden sinds 1901. Misschien was dit keer mei belangrijker dan juni.

Hoe het ook zij, het wordt in april weer lentesneeuwfeest aan de Sloterplas. En wat er na het feest overblijft zijn kaalgeplukte kippen. Zo noemt "iepenprofessor" Hans Heybroek tenminste hoe de bomen er dan uitzien. Hangen ze begin april boordevol groene vruchtjes, staan ze er eind mei weer bijna kaal bij. Alleen hier een daar een nieuw blaadje. Geen reden voor bezorgdheid hoor. Daar kunnen de bomen tegen. Ze laten wel wat slapende knoppen uitlopen en later in de zomer zijn ze dan weer groen. Hoogstens wat dunnetjes in het blad.

Tekst en beeld Wouter van der Wulp

Lees ook eerdere iepenberichten:
Ode aan een vrouwelijke pionier 8 december 2012
Iepen in de herfst 17 oktober 2012
Iepziekte Noordzijde hardnekkig 15 augustus 2012
De confetti hangt klaar 1 mei 2012
Lentesneeuwwandeling 6 mei 18 april 2012
De eerste lentesneeuw 14 april 2012
Wat zit er in de olme 25 maart 2012
Ieperdepiep hoera! 4 maart 2012
Naar de knoppen 22 januari 2012
Verslag bomenexcursie 6 oktober 2011